تجهیزات تصفیه پساب چرب بمنظور پالایش عناصر روغن و چربی و گریس فاضلاب ها بکار گرفته میشوند. چالش اصلی در تصفیه فاضلاب، از برخورد با چربی، روغن و گریس (FOG) ناشی می شود. دسته ای که شامل امولسیون ها یا جامدات متشکل از استرهای گلیسرول، اسیدهای چرب یا تری گلیسیریدهای مشتق شده از منابع حیوانی یا گیاهی هستند و توسط تجهیزات تصفیه پساب چرب، از فاضلابها جدا می‌گردند.
FOG سرسختانه در آب نامحلول است، روی آب شناور می گردد و به سرعت در یک محیط قلیایی به صابون تبدیل می شود. چنین ویژگی هایی چربیها را به یکی از چالش برانگیزترین مواد برای حذف از فاضلاب تبدیل می کند. همچنین در صورت عدم تمهیدات لازم، عناصر چرب فاضلابها می توانند منجر به مشکلات زیست محیطی جدی شوند.
بکارگیری تجهیزات تصفیه پساب چرب، باتوجه به سخت گیری‌های سازمانهای محافظ محیط زیست شدیداَ گسترش یافته است. مطابق مقررات ملی کشور ایران، فاضلابهای خروجی از انواع کاربری‌ها برای واردسازی به آبهای سطحی، امور زراعی (کشاورزی) و کانالهای فاضلابی شهری بایستی دارای چربی زدایی مناسبی باشند. برهمین اساس مقادیر استاندارد زیر ذکر شده است:
با عنایت به استانداردهای فوق، نصب تجهیزات تصفیه پساب چرب در صنایع و مجتمع‌های مختلف بسیار راهگشا خواهد بود. (تا هیچگونه دغدغه ای برای مجازسازی جریانات فاضلابی در هنگام تخلیه، باقی نماند)
FOG نامحلول اغلب با جداسازی گرانشی حذف می گردد. درحالیکه فرآیندهای بیولوژیکی تجهیزات پساب چرب، بیشتر برای حذف ترکیبات محلول استفاده می شوند. یک پیش‌تصفیه‌ی متداول برای کاهش بار FOG قبل از تصفیه بیولوژیکی، شامل شناور هوای محلول (DAF)چربی گیر همراه با انعقاد و لخته سازی است. درون چربی گیر ها که مهمترین دستگاه در میان تجهیزات تصفیه پساب چرب محسوب میشوند، از:
برای بی ثبات کردن کلوئیدها و شکستن آنها به ذرات کوچک استفاده می شود. سپس پلی الکترولیت ها ذرات را به “لخته های” بزرگتر منعقد می کنند. درادامه حباب های هوا وارد می شوند که به لخته ها می چسبند و به سطح، شناور خواهند شد. نهایتاَ نیز لجن به صورت مکانیکی از سطح جدا شده و پساب برای پالایش هرچه بیشتر به تجهیزات سپتیک تانک انتقال می‌یابد. سایر فرآیندهای مورد استفاده عبارتند از:
امروزه صنایع مختلف از انواع تجهیزات تصفیه پساب چرب، برای حذف چربیهای فاضلاب خود استفاده میکنند. اقدامی که بطور جدی در پایین آوردن هزینه های شرکتها و کارخانجات تولیدی، موثر میباشد. به‌طور مشخص تر انواع صنایع:
همگی نیاز به حذف FOG (چربی ها، روغن ها و…) از فاضلاب خود دارند. اپراتورها در بسیاری از صنایع برای برآورده کردن استانداردهای تخلیه زیست محیطی یا کاهش هزینه های دفع شهری، حذف FOG در محل را انتخاب کرده اند. بعنوان مثال در اسلوونی، «Ekolat» یک شرکت فرآوری لبنیات، موزارلا و سایر پنیرهای تازه و دیگر محصولات لبنی است. شرکت مذکور اقلام ویژه‌ی خود را از 130000 لیتر در وزن شیر تولید می کند. بر اساس محاسبات صورت گرفته، فاضلاب آن تقریباً 580 میلی گرم در لیتر چربی دارد. فلذا با فشار زیرساخت‌های محلی برای تصفیه چربی های فاضلاب، صورت‌حساب‌های شرکت در مدت کوتاهی به شدت افزایش یافت. جالب است بدانید که:
شرکت «Ekolat» نصب یک سیستم چربی گیر رستورانی را در دستور کار قرار داد. راه اندازی این نوع تجهیزات تصفیه پساب چرب، به شرکت اکولات در حذف تمام چربی ها از فاضلاب کمک کرد و صرفه جویی قابل توجهی در تصفیه شهری (بدون وقفه در تولید) بوجود آورد.
کارخانجات صنعتی ایران نیز با بهره گیری از چربی گیر ها و دیگر تجهیزات تصفیه پساب چرب تولیدی شرکت پایپ گستر، بطور موثری به کاهش هزینه های خود و تصفیه‌ی هرچه راحت‌تر فاضلابها دست زده‌اند.
برخی از کارخانه‌ها فاضلاب خود را برای حذف عناصر چربی و روغن، به تصفیه خانه های شهری می‌فرستند. پیشتر مشخص شد که این اقدام، مسلماَ گران و هزینه بردار است. در عوض، تصفیه در محل و با استفاده از تجهیزات تصفیه پساب چرب، در حال تبدیل شدن به یک گزینه جذاب برای بسیاری از صنایع است.
مه‌های ناشی از چربیها و روغنها، بطور میانگین 25 تا 35 درصد از کل اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) در فاضلاب خام جریان یافته به تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری را تشکیل میدهند. اگرچه در زمینه‌ی دسته بندی «تری گلیسیریدها»، اغلب بحث‌هایی متفاوت شکل میگیرد. ولی بطورکلی «تری گلیسیریدهایی» که در دمای اتاق مایع باقی می مانند، «روغن» در نظر گرفته می شوند. درحالی که مفهوم «گریس» به:
اطلاق می شود که لوله ها را مسدود می کنند. این‌ها می توانند با مواد دیگر منعقد شده و به توده های عظیمی تبدیل شوند که شبکه فاضلاب را مسدود می کنند. هر ساله FOGها مقصر سرریز تقریباً 47 درصد از مقدار 10350 تا 36000 فاضلاب بهداشتی در ایالات متحده هستند. کشور ایران نیز به دلیل استفاده‌ی کم از تجهیزات تصفیه چربی، همواره با مشکلات زیست محیطی متعددی دست و پنجه نرم می‌کند!!.
گریس همچنین باعث کاهش اثربخشی تصفیه هوازی و بی هوازی می شود و متعاقباً پساب با کیفیت پایین، می تواند اکوسیستم های آبی و آب های زیرزمینی را تهدید کند. حتی بار کم آن نیز می تواند آب را برای آشامیدن نامناسب کند. بنابراین لزوم بکارگیری تجهیزات تصفیه پساب چرب، بیش از پیش احساس میشود.
بطورکلی هر نوع کاربری که در آن حجم زیادی از روغن و چربی به لوله های فاضلابی انتقال پیدا کند، نیازمند استفاده از تجهیزات تصفیه پساب چرب میباشد. فلذا میتوان تجهیزات تصفیه پساب چرب را در کاربردهای خدماتی – صنعتی زیر مورد بهره برداری قرار داد:
چربی گیر یا همان گریس تراپ (که مهمترین زیرمجموعه‌ی تجهیزات تصفیه پساب چرب بشمار می‌رود)، امروزه به پای ثابت سیستم های پیش تصفیه فاضلاب رستورانها در اقصی نقاط جهان تبدیل شده است. اما دلیل این امر چیست؟!. کافیست تصور کنید که تقریباَ برای پخت تمامی غذاهای رستورانها و فست فودها از روغن و مواد افزودنی چربی‌دار دیگر استفاده میشود. بعلاوه اینکه به هنگام شستن ظرفها، چربیهای باقیمانده مستقیماَ به لوله‌های فاضلابی رستوران ها وارد میشوند. ضایعات محلول مواد غذایی، دیگر عامل چرب بودن بیش از حد فاضلاب رستورانها است.
مجموع این دلایل باعث میشود تا بکارگیری تجهیزات تصفیه پساب چرب برای رستورانها و مجتمع‌های غذایی، از مهمترین اقدامات محسوب گردد. چربی‌زدایی مناسب از فاضلاب رستورانها، در:
شدیداَ موثر خواهد بود.
فاضلاب تولیدشده توسط کشتارگاه‌ها، همواره یکی از خطرناکترین سیالات برای دفع بشمار می‌رود. چراکه بدلیل خونابه‌های موجود و ترکیب با دیگر عناصر، شاهد نوعی فاضلاب صنعتی – بهداشتی خواهیم بود. نکته‌ی جالب توجه اینجاست که حجم زیادی از چربی نیز در فاضلاب کشتارگاه ها وجود دارد. عدم استفاده از تجهیزات تصفیه پساب چرب در کشتارگاه ها، بی‌شک موجب بروز مشکلات متعددی میگردد. گرفتگی‌های لوله‌های انتقال فاضلاب، قطعاَ اولین مشکل ایجاد شده برای تأسیسات کشتارگاه ها می باشد. بخصوص پس از سرد شدن جریان فاضلاب؛ و توده‌ای شدن لایه‌های روغن و چربی.
بروز خوردگی‌های متعدد در تأسیسات بتنی انتقال فاضلاب کشتارگاه‌ها، دیگر مشکل احتمالی فاضلابهای شدیداَ چرب خواهد بود. ذکر این نکته الزامیست که چنانچه از تجهیزات تصفیه پساب چرب مناسب استفاده نکنید، پالایش فاضلابها در مراحل بعدی بسیار زمانبر و سخت‌تر میشود. زیرا از یکسو حذف چربیها به علت دیر شکسته‌شدن، سخت است. و از سوی دیگر به دلیل میزان حلالیت پایین چربیها و روغنها در آب، فرآیند تجزیه‌پذیری میکروبی این عناصر بسیار کند خواهد بود. درنتیجه علاوه بر زمانبر بودن، ممکنست آلودگی کمتری از پساب‌ها رفع شود!
نکته: رهاسازی بدون نظارت فاضلاب کشتارگاه ها، یک اشتباه جبران ناپذیر است. زیرا این نوع فاضلاب با انتقال حجم زیادی از چربیها، مواد صنعتی، خونابه و دیگر آلودگیها، میتواند صدمات وحشتناکی را بر پیکره‌ی طبیعت و سفره‌های آب زیرزمینی وارد آورد.
فاضلابهای دارای چربی و عناصر روغنی، پس از ورود به سپتیک تانک پلی اتیلن و گرفتگی تلاطم‌های ابتدایی آنها، در سه لایه تقسیم بندی میشوند. بطوریکه:
فاضلاب های واردشده به دستگاه، قرار می گیرند. سپس با بهره گیری از تصفیه‌ی بیولوژیک باکتریهای هتوتروف، بخش زیادی از چربی ها و روغنها حذف میشوند. اما با اینحال بطور تخصصی نمیتوان سپتیک تانک ها را بعنوان تجهیزات تخصصی تصفیه پساب چرب محسوب نمود. انواع چربی گیرهای پلی اتیلن و چربی گیر رستوران فایبرگلاسی را به این دلیل که مستقیماَ در حذف عناصر روغنی/چرب دخیل هستند، در زمره‌ی تجهیزات تصفیه پساب چرب قرار میدهند.
