اتصالات پلی اتیلن (Polyethylene fittings) امروزه به بخشی جدایی ناپذیر انواع پروژه های انتقال آب و فاضلاب، گازرسانی، آبیاریهای زراعی و… تبدیل شده اند که شرایط را برای اتصال باکیفیت لوله ها فراهم میکنند. بهعبارتی میتوان گفت که اتصالات پلی اتیلن، تقریباَ دارای تمامی ویژگیهای مناسب برای محبوب شدن و کارآمدی هستند. چراکه از یکطرف دارای قیمت بسیار مناسب و تنوع بالای ساخت هستند؛ و از طرف دیگر، نصب راحت، تولید پرسرعت و وزن پایینی دارند.
بهتمامی ویژگیهای ذکرشده، مقاومت بالای شیمیایی و اسیدی و عملکرد عالی در برابر تنشها را هم اضافه کنید. بنابراین بیجهت نیست که اتصالات پلی اتیلن از ماندگاری فوق العاده بالایی برخوردار میباشند. وجود قطعات مختلفی نظیر: فلنج ها، انواع سه راهی های تبدیل/ مساوی/ نر و ماده، تبدیلات، زانو، رابطها و… در کانکشنهای PE، امکان اتصال لولهها را هر شرایطی مهیا نموده است.
انواع اتصالات پلی اتیلنی، امروزه بازارهای صنعتی را به تسخیر خود در آوردهاند. قطعاَ میپرسید که دلیل این امر چیست؟! من به شما میگویم: اتصال های پلی اتیلن، دنیایی از مزایا و ویژگیهای جذاب هستند. اصلیترین و جذابترین مزایای اینگونه اتصالات به شرح زیر میباشد:
حلالهای آلی همواره یکی از دلایل خرابی بسیاری از قطعات صنعتی هستند. درحالیکه اتصالات پلی اتیلن بهخوبی در برابر حلالهای آلی مقاوم بوده و به هیچگونه محافظت کاتدی احتیاج ندارند. صافبودن سطح قطعات پلیمری، همواره از افت فشار سیال جلوگیری میکند. مسئلهای که برای اتصالهای pe نیز صدق نموده و کارایی ویژهای در پروژههای انتقال سیالات دارند. ضمن اینکه با وجود برخورد مداوم با آبهای آلوده، به هیچوجه رسوب در انها تشکیل نمیگردد.
بمنظور انتخاب بهترین نوع اتصالات پلی اتیلن که همخوانی کاملی با پروژه داشته باشد، بایستی به مولفههای زیر توجه داشت:
بطورکلی تمامی طیفهای گستردهی اتصالات پلی اتیلن را میتوان زیرمجموعهی دو نوع «اتصالات پیچی» و «اتصالهای جوشی» بشمار آورد. حال با توجه به این موضوع، میتوان از فیتینگ های مختلف زیر نام برد:
دررابطه با معرفی انواع اتصالات پیچی پلی اتیلن، میتوان به نکات متعددی اشاره نمود. عمدتاَ این قطعات برای اتصال لوله های کشاورزی و ابیاری با دهانه کوچک (نهایتاَ تا 250 میلیمتر) بکار گرفته میشوند. تنوع بسیار بالا، قیمت کم (بدلیل تولید انبوه و حجم کوچک) و سرعت اجرای کمنظیر، اتصالات پیچی پلی اتیلن را به گزینهای محبوب برای متصلسازی لوله ها تبدیل نموده است. بایستی اشاره داشت که:
اتصالات پیچی (رزوه ای) برای لوله های پلی اتیلن با قطر کم مناسب بوده و برای اتصال لوله های کاروگیت حجیم، هیچگونه کاربردی ندارند. (بیشترین میزان تقاضای خرید اتصالهای پیچی، مربوط به فعالیتهای کشاورزیست)
توانایی آب بندی فوقالعاده و عدم پوسیدگی، از دیگر ویژگیهای اتصال های پیچی پلی اتیلن است. طراحی این قطعات بصورت نری و مادگی (دارای رزوه) صورت میپذیرد و به راحتی قابل وصلشدن میباشند.
اگرچه که اتصالات پیچی پلی اتیلن دارای تنوع بسیار گسترده ای می باشند. اما برای آشنایی هرچه بیشتر با این قطعات و اطمینان از تناسب آنها با محاسبات اجرایی پروژهها، مشخصات فنی زیر قرار داده شدهاست:
اتصالات پلی اتیلن پیچی برای پیوند لوله ها در شرایط و زوایای مختلف، از قطعات جانبی استفاده میکنند. این قطعات که خود با دسته بندی «انواع اتصالات پیچی پلی اتیلن» شناخته میشوند، عبارتند از:
گونههای مختلف اتصالات پلی اتیلن پیچی از اجزای زیر تشکیل شده اند:
1) بوشینگ ؛ 2) اورینگ ؛ 3) بدنه 4) اسپلیت و 5) سرپیچ.
قطعهی کوچکیست که دارای رزوه بوده و بخش نری اتصالات پلی اتیلن در آن فرو میرود. سرپیچ ها کاملاَ مقاوم بوده و با کلاس فشارپذیری تا «10 atmosphere» ساخته میشوند. سایز سرپیچ باید با سایز دهانهی لوله هماهنگ باشد.
کارایی اورینگها را میتوان در بسیاری از تجهیزات صنعتی و خودرویی مشاهده نمود. قطعهی لاستیکی اورینگ، همانند یک تیوپ دربرگیرندهی مقاوم، مانع نشت سیال (آببندی کامل) میشوند.
برخلاف دیگر اجزا که از متریالهای مختلف پلیمری ساخته میشوند، بوشینگها تقریباَ همیشه از جنس پلی اتیلن هستند. محل قرارگیری بوشینگ در میان «split» و «اورینگ» است. پس از نصب، بوشینگها به عنوان یک قطعهی میانی، همواره نیرویی را به اورینگها وارد میآورند. بدین ترتیب اتصال کیپتر و قدرتمندتری بوجود آمده و نشت هرگز رخ نمیدهد.
اسپلیتها بعنوان یک قطعهی نگهدارنده و محافظ شناخته میشوند. چنانکه لوله های pe ممکنست با شدت گرفتن فشارها، از درون اتصالات پلی اتیلن بیرون بزنند. اینجاست که اسپلیت ها از چنین بیرونزدگی هایی ممانعت میکنند. سازندگان قادرند اسپلیت ها را از پلیمرهای مختلفی تولید نمایند.
بمنظور متصلسازی لوله های کاروگیت در سایزبندی های بالاتر از 800 میلیمتر، نقش اتصالات پلی اتیلن جوشی بسیار ویژه است. بنابراین هرگونه اتصال لولههای بزرگ در پروژه های:
را میتوان با اتصالات جوشی پلی اتیلن پوشش داد. بکارگیری دستگاههای جوش مناسب و جوشکاری اصولی، در میزان دوام این عملیاتها تعیین کننده میباشد. بخصوص در پروژههای حساسی که از یکسو با تنشهای متوالی و برخورد مداوم با آب همراه بوده؛ و از سوی دیگر دمای محیطی دائماَ در حال تغییر باشد. ضمناَ اتصالات پلی اتیلن جوشی با استفاده از انواع:
باید به نحوی اصولی انجام شوند تا در برابر تغییرات دائمی فشارهای کاری، مقاوم باشند. (در نقاط مختلف پروژههای لولهکشی میتوان از کانکشن های جوشی بهره برد)
جوشکاری الکتروفیوژن یکی دیگر از انواع اتصالات پلی اتیلن است که بمنظور پیوند لولههای پلیاتیلنی مورد استفاده قرار میگیرد. البته بایستی اشاره داشت که در این نوع جوش، سر پایپها باید به حالت عمود قرار داشته باشد. ضمن اینکه تا پایان کار، اجزای جوشکاری پلی اتیلن بایستی جدا نشده و ثابت بمانند تا گیرش نهایی انجام گیرد. فلذا با توجه به حساسیتهای بالای اجرای جوش الکتروفیوژن، بکارگیری نیروهای ماهر الزامیست.
جوش لوله های پلیاتیلنی با چگالی پایین، غالباَ توسط اتصالات پلی اتیلن الکتروفیوژن انجام نمیشود. (فقط برای پایپهای با دانسیته متوسط و زیاد، مناسب هستند)
اگرچه این مدل جوش ها دارای هزینهی زیادی برای پروژهها هستند. اما بخصوص برای پیوند لوله کاروگیت با قطر دهانه بالا، گزینهای ایدهآل بشمار میروند. ضدنشتی کامل، سرعت اجرای بالا، ماندگاری، مقاومت ویژه در برابر سیل، زلزله و تکانههای شدید و… از مهمترین مزایای اتصالات الکتروفیوژن برای لوله های پلی اتیلنی بشمار میرود.
سرعت کار بالا برای اتصال لولهها و سطوح بزرگ صنعتی، مهمترین مشخصهی اتصالات پلی اتیلن اکستروژن است. بدینصورت که برای پیوند لوله ها و آببندی کامل، تنها کافیست که یکبار جوش اکستروژن بر روی خط اتصال حرکت کند. ذکر این نکته الزامیست که برای پیوند لوله های کاروگیت از سایزهای 1000 تا 1800 میلیمتر، عمدتاَ اتصالات پلی اتیلن جوش اکستروژن بکار میروند. اما برای اتصال لولههای کاروگیتی با سایز 2000 و بیشتر، جوشهای الکتروفیوژنی وارد گود میدان میشوند. جوشهای اکستروژن علاوه بر اتصال اقسام مختلف لوله های PE، در کاربریهای دیگری نظیر:
نیز وارد عمل خواهند شد.
بطورکلی اتصالات پلی اتیلن پیچی نسبت به همتایان جوشی خود، بدلایل زیر از مزایای بیشتری برخوردار هستند:
عناصر مختلفی در اتصالات پلی اتیلن جوشی بکار گرفته میشوند که برخی از آنها در اتصالات پیچی نیز کاربرد دارند. انواع اتصالات جوشی پلی اتیلن عبارتست از:
اینکه تمامی عناصر و قطعات موجود در فرآیند جوش و یا پیچنمودن لوله های پلیاتیلنی باید از جنس pe باشند، یک باور اشتباه است. فلنج ها یکی از انواع ابزار اتصالات پلی اتیلن هستند که دیسک هایی فولادی هستند. این قطعات که به شکل حفرهدار و بدون حفره (و با ظاهرهای نسبتاَ شبیه؛ اما کارایی متفاوت) تولید میشوند، از زیرمجموعههای مشترک اتصال های پیچ و مهره ای و جوشی میباشند. زیرا ابتدا باید فلنج ها را بههمراه دیسک حلقهای به روی پایپ، جوشکاری نمود. سپس در هنگام اجرای نهایی، از پیچ و مهره استفاده میشود.
تسریع در فرآیند متصلسازی، استحکام زیاد و نصب غیرپیچیده، از مهمترین ویژگیهای اتصالات فلنج دار بشمار میرود. علیرغم استفاده از فلنج ها در پروژههای مختلف آبرسانی، اما کاربرد اصلی این قطعات در خطوط جابجایی نفت و گاز میباشد.
اتصالات دنده ای (از زیرگروه مدلهای پیچی)، از جنسهای مختلفی نظیر:
قابلیت تولید دارند. بنابراین نباید مدلهای فلزی را (که برای اتصال محض لولههای فلزی کاربرد دارند) با اتصالات دنده ای پلی اتیلن اشتباه گرفت. بدلیل سبک بودن پلمیرها، اتصالهای دنده ای pe در مقابل مدلهای فلزی از وزن کمتر و قیمت بسیار مناسبتری برخوردار هستند. بعلاوه اینکه به دلیل سریهای نری و مادگی، شیوهی نصب راحتی دارند. استانداردهای ISO 7.1 و EN 10226-1 برای تولید و نصب، این قطعات را بلحاظ بهداشتی کاملاَ تأیید نمودهاند. صیقلیبودن سطح اتصالات پلی اتیلن دنده ای نیز موجب عبور راحت سیالات از خطوط انتقال میشود. (بخصوص در خطوط انتقال فاضلابها؛ که ذرات معلق و لجنها به این قطعات گیر نمیکنند)
مهمترین حالات نصب اتصالات دنده ای به کمک قطعاتی نظیر:
و… صورت میپذیرد. فشار اسمی مدلهای فیتینگ دنده ای پلی اتیلنی، برابر با ده بار میباشد.
گاهاَ ممکن است لولههای پلی اتیلنی با یکدیگر هم اندازه و یا همکانون نباشند. حتی گاهاَ بلحاظ استانداردی نیز لولهها ممکنست در ابعاد مختلفی تولید گردند. درچنین مواردی اتصالات مایتری پلی اتیلن یا همان دست ساز میتواند شدیداَ کارآمد باشد. بنابراین کار متصل سازی پایپهای تا اقطار دهانه 2000 اینچی را میتوان با اتصالات مایتری به سرانجام رساند. برای فشارهای عملیاتی مختلف نیز این اتصالها قابلیت تولید دارند. ولی غالباَ تولید آنها تا فشار کاری شانزده بار، بسیار رایج است.
کیفیت و تنوع در اجرا، از ویژگیهای مهم کانکشنهای مایتری (دست ساز پلیاتیلن) محسوب میشود. فارغ از توان فنی جوشکاری، هرچه دستگاه بات فیوژن قدرتمندتر باشد، جوشکاری نهایی پلی اتیلن باکیفیتتر خواهد بود.
پیش از هرچیز بایستی بدانید که از اتصالات پلی اتیلن تزریقی تنها برای موارد با فشار عملیاتی پایین بهره گرفته میشود. بنابراین اینگونه فیتینگ ها را نمیتوان در کاربریهای پالایشگاهی و نیروگاهی مورد استفاده قرار داد. اصطلاحاَ در موارد دمدستی که نیاز به جوشهای لببهلب pe احساس میشود، اینگونه تولیدات تزریقی انجام میشود. ساخت اتصالات پلی اتیلن تزریقی، بصورت قالبی بوده و به همین دلیل دارای ویژگیهایی همچون:
میباشند.
نکته: تزریق، یک شیوه برای تولید انواع اتصالهای PE است. بنابراین به شکل خاصی از قطعات، اتصالات تزریقی گفته نمیشود.
یکی دیگر از شیوههای تولید اتصالات پلی اتیلن دست ساز، بهرهگیری از روش «ماشین کاری» است. مجموعاَ قطعات تولیدی توسط شیوه ماشین کاری، بیشتر از اتصالات تزریقی پلی اتیلن بهکار میآیند. زیرا میتوان کاملاَ مطابق با پلان اجرایی، اتصالهای مورد نظر را ماشین کاری نموده و در ابعاد دقیق تولید نمود. مدلهای مختلف قطعات:
و… را میتوان به شیوهی ماشین کاریشده تولید کرد.
با بهره گیری از قطعات استوانه مانند TF، لولههای پلیاتیلنی را میتوان به پایپ های فلزی متصل نمود. قطعهی تی اف دارای یک سر فلزی و یک سر pe است. مدلهای اتصالات پلی اتیلن تی اف، بخصوص برای وصلنمودن لوله پلی اتیلن به لولههای فلزی قدیمی موجود در شبکه های فاضلاب و گازرسانی، بسیار کارا هستند.
گونهای دیگر از اتصالات پلی اتیلن است که دو استفادهی رایج برای آنها در نظر گرفته میشود. اول در هنگام تعمیر پایپها؛ و دوم برای متصل نمودن لولههای فرعی به لاین های اصلی. کمربندها غالباَ بوسیلهی پیچ و مهرهها بر روی دور پایپ های پلی اتیلنی قرار میگیرند. بخاطر داشته باشید که:
سیستمهای ابیاری قطره ای را بایستی با بهرهگیری از لولههای قطر کم اجرایی نمود. همچنین از طرفی اتصالات پلی اتیلن کمربندی نیز در سایزبندی 30 الی 180 میلیمتر تولید میشوند. بنابراین این نوع اتصال ها برای آبیاریهای قطره ای کشاورزی، انتخابی کاملاَ ایدهآل هستند.
بدلیل تولید بستهای کمربندی از متریالهای کوپلیمری، آنها بسیار منعطعف بوده و خرد نمیشوند. علیرغم قیمت بسیار مناسب اتصالات کمربندی، آببندی این بستها به لطف نصب کمکی اورینگها عالیست. ضمن اینکه در برابر اشعههای ماوراءبنفش نیز مقاومت قابل توجهی دارند.
فشار عملیاتی مناسب: از یک تا ده اتمسفر.
بمنظور نصب صحیح اتصالات پلی اتیلنی توجه به موارد زیر الزامیست:
قطعاَ همواره شنیدهاید که در بسیاری از اتصالات پلی اتیلن، از زانوییها، 3راهی و 4راهیها، بوشن و… استفاده میشود. اما از کاربرد و نحوهی عملکرد آنها در پروژههای آب و فاضلاب و گاز رسانی، هیچگونه اطلاعاتی دارید؟!. درادامه بطور اجمالی به مهمترین کارایی این فیتینگ ها اشاره خواهیم نمود:
این قطعات هم در اتصالات پلی اتیلن پیچی (بصورت رزوهدار) و هم در شیوه جوشی، قابل استفاده میباشند. بوشن ها بمنظور پیوند دو پایپ به همدیگر (به شکلی ساده) همواره در دسترس هستند.
همانند یک زانوی خمشده هستند و به خوبی شرایط را برای تغییر جهت لاین لولههای آب و فاضلاب فراهم میکنند. زانوییها در حالات مختلف 30، 45 و 90 درجه تولید میشوند.
گاهاَ خطوط اصلی آب و فاضلاب، نیاز به انشعابهایی به 3 یا 4 جهت مختلف دارند. بعنوان مثال در یک نقطهی مرکزی شهر، 4 خیابان از 4 جهت امتداد پیدا کردهاند که همگی به شبکه جمع آوری و هدایت فاضلاب نیاز دارند. اینجاست که از اتصالات پلی اتیلن 3 راهی و چهار راه استفاده میشود.
گاهاَ برخی از پایپ ها از درون دارای پیچ بوده و مغزی ها برای اتصال چنین لولههایی، مورد استفاده قرار میگیرند. مغزیها کارکردی شبیه به مفصل دارند. بنابراین برای قوام هرچه بیشتر پیوند، باید در دما، فشارها و شرایط محیطی مختلف پایدار بمانند.
فرآیند تعیین قیمت اتصالات پلی اتیلن، شامل توجه به پارامترهای متعددیست. زیرا امروزه به گونههای مختلفی از این اتصال ها، میتوان در بازارها دسترسی پیدا کرد. مهمترین عوامل موثر بر قیمت انواع اتصالات پلی اتیلن، عبارتست از:
باعنایت به طیف گسترده مدلها، ابعاد و جنسها و البته تغییرات مداوم بازارهای بین المللی، تقاضا داریم پیش از انجام خرید نهایی، با کارشناسان واحد فروش شرکت پایپ گستر ارتباط برقرار نمایید. (02146011240)
انواع زانوییها، اتصالات کمربندی pe، 3راهی، تبدیلها، سرشلنگها و… برای آبیاریهای قطرهای مناسب میباشند.
پیوند لوله های کاروگیت فاضلابی سایز 2000 میلیمتر و بیشتر. (برای سایزهای کوچکتر هم میتوانند بکار روند؛ ولی مقرونبصرفه نخواهد بود!)
از نوار تفلون بمنظور ضدنشت نمودن هرچه بیشتر اتصالات پلی اتیلن پیچی استفاده میشود. همچنین هنگامیکه طول دسته بیشتر از عرف باشد، نوار تفلون برای پوشش هرچه بهتر اتصالات قرار داده میشود.
نام دیگر اتصالات پلی اتیلن پیچی است که دارای رزوه+مادگی برای چفت شدن در یکدیگر هستند.
تبدیل ها کاراییهای متنوعی دارند. ولی اصلیترین کاربرد اتصالات پلیاتیلنی تبدیل، هنگامیست که قصد پیوند لولههای غیرهم مرکز را داشته باشیم.
2 دیدگاه
محمد باخدایینوشته شده در 3:11 ق.ظ - مه 6, 2023
ممنون از توضیحات کاملتون. فقط منظور از لوله های غیر هم مرکز چیه؟
پایپ گسترنوشته شده در 8:38 ق.ظ - مه 7, 2023
اتصالاتی که کانون ورودی و خروجی انها در یک راستا نباشد را غیر هم مرکز میگویند.