فسفر (P) نقش مهمی در کیفیت آب ایفا می‌کند، زیرا زمانی که از روان‌آب کشاورزی وارد سفره‌های آب شیرین میشود یا به عنوان منبع نقطه تخلیه از پکیج تصفیه فاضلاب شهری یا از واحدهای تصفیه فاضلاب مستقل در محل (سپتیک) وارد منابع آب شیرین میشود بی‌شک بر کیفیت آبی که بشر استفاده می‌کند تاثیر محسوسی می‌گذارد. مخازن سپتیک پرکاربردترین سیستم‌ها برای تصفیه و دفع فاضلاب خانگی در سراسر جهان، دقیقا در مناطقی که اتصال به سیستم شبکه فاضلاب متمرکز غیرقابل دسترس، غیرعملی و پرهزینه است؛ هستند. در ادامه این صفحه، ما شما را با تاثیر سپتیک بر آبهای زیرزمینی بررسی خواهیم نمود. با ما همراه باشید…
ارجحیت این دسته از تجهیزات تا حدودی به سادگی نسبی طراحی و نصب، هزینه‌های پایین و قابلیت‌های عالی تصفیه فاضلاب برمی‌گردد، با این حال عملکرد آنها بسیار متغیر است و اغلب پساب‌هایی با میزان آلاینده‌های متغیر تولید می‌کنند. مدیریت و عدم نگهداری صحیح این سیستم‌ها بدون تردید خطراتی برای کیفیت آبهای سطحی و زیرزمینی ایجاد می‌کند.
اگر چه اکثر مخازن سپتیک مدرن پساب خود را برای کاهش بهتر و حذف نهایی آلاینده‌ها به سیستمهای خاک در میدان زهکشی تخلیه می‌کنند اما تصفیه نهایی توسط خاک نیز متغیر است. علاوه بر این از نظر تاریخی، برخی از مخازن برای تخلیه مستقیم پساب خود به جریان‌های آب بدون تصفیه ثانویه خاک طراحی شده‌اند که اثرات زیست‌محیطی مخربی بر کیفیت آب دارد.
پساب مخازن فاضلابی حاوی طیف گسترده‌ای از آلاینده‌ها از جمله پاتوژنها، باکتری‌های مدفوع، فسفر (P)، نیتروژن (N)، مواد آلی (OM)، مواد جامد معلق (SS)، ترکیبات دارویی و مواد شوینده خانگی و مواد شیمیایی است که در صورت اختلاط با منابع آب شیرین خطراتی برای آب ایجاد می‌کند.
علیرغم برخی دیدگاه‌ها مبنی بر اینکه اثرات پساب خروجی از مخازن فاضلابی بر کیفیت آب نسبت به بارهای آلاینده کل ناچیز است، مطالعات دیگر به این یافته رسیده‌اند که تخلیه فاضلاب خروجی از این دستگاه‌ها خطرات بیشتری را نسبت به منابع پراکنده کشاورزی برای کیفیت آب ایجاد می‌کند. ارزیابی تخلیه پساب سپتیک و درک آنها مهم است.
سیستمهای سپتیک برای ذخیره فاضلاب و به حداکثر رساندن حذف مواد جامد و آلاینده ها با نشست فیزیکی و هیدرولیز میکروبی مواد آلی به مولکول های ساده غیر آلی محلول (تصفیه اولیه) طراحی شده اند. یک سیستم معمولی شامل یک واحد ST (تک یا چند محفظه)، یک میدان زهکشی با شبکه ای از لوله‌های زهکش برای توزیع پساب جهت پردازش شیمیایی و بیولوژیکی فیزیکی بیشتر توسط ذرات خاک (ثانویه) است. گرانش و جابجایی نقش مهمی در عملیات این دسته از تجهیزات دارند:
اگر 10 لیتر فاضلاب از سینک آشپزخانه خارج شود و به مخزن بریزد، 10 لیتر پساب فاضلاب نیمه تصفیه شده از مخزن به سیستم خاک مرطوب منتقل میشود.
سیستم سپتیک باید در فواصل زمانی معین تخلیه گردند (لجن زدایی) تا لجن انباشته شده در عملکرد بهینه سیستم خللی ایجاد نکند. از این رو بهترین زمان برای تخلیه لجن و لایه‌های کف به طور منظم 2 تا 5 سال میباشد.
حجم مخزن باید به اندازه کافی بزرگ باشد که حداقل 24 ساعت زمان برای پردازش ضایعات روزانه 150 تا 180 لیتر برای هر نفر در مخزن مجاز باشد. اگر چه یک مخزن با ابعاد بزرگ مقرون به صرفه نیست اما یک مخزن کوچک نیز می‌تواند زمان ماند پساب را کاهش دهد و پساب تصفیه شده ناکافی را به میدان زهکشی خاک مرطوب تخلیه کند که این مسئله باعث مسدود شدن خاک و سیل می شود.
پس تعیین ابعاد دقیق مخازن باید طبق نظر یک کارشناس با تجربه برآورد گردد تا اثرات زیست محیطی مخرب کمتری به طبیعت تحمیل گردد. تقاضا می‌کنیم به لحاظ کاهش هزینه، در برآورد ابعاد مخازن توسط کارشناسان شرکتهای مستقیم و واسطه مداخله ننمایید. حفظ محیط زیست و منابع گرانبهای آبی به هدف اول کل دنیا تبدیل شده است.
مواد زائد خانگی که وارد مخزن می‌شوند در طول زمان ماند تحت شرایط بی‌هوازی و فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژیکی قرار می‌گیرد تا به پساب نیمه تصفیه شده تبدیل شوند. واحد سپتیک تانک به تنهایی و بدون بهره‌گیری از روشهای ثانویه در حذف نیتروژن و فسفر یا باکتری‌ها موثر نیست و هم شرایط بی‌هوازی و هم فرآیندهای بیوشیمیایی داخل مخزن، اکثر N و P آلی را به آمونیوم-N (NH 4 -N) و فسفاتهای محلول معدنی (PO 4 ) تبدیل می‌کند. در حالی که نیتروژن کل (TN) و فسفر کل (TP) بدون تغییر باقی می‌مانند.
علیرغم تصفیه اولیه در داخل مخزن، پساب حاصل همچنان حاوی غلظت زیادی از آلاینده‌ها مانند N ،P ،SS ،OM و باکتری‌ها و عوامل بیماری زا و همچنین ترکیبات آلی دارویی و مواد شوینده خانگی و مواد شیمیایی است. بنابراین نیاز به تصفیه بیشتر و ضروری از طریق سیستم خاک مرطوب (میدان زهکشی) قبل از رها شدن در محیط زیست دارد.
خاک یک محیط عالی برای تصفیه و حذف آلاینده‌های این دسته از تجهیزات است. با ورود پساب به سیستم خاک، با فرآیندهای فیلتراسیون سطحی و کرنش کردن، سیستم خاک را فیلتر کرده و به آن نفوذ می کند. هنگامی که پساب از طریق خاک نفوذ می‌کند، یک توده بیولوژیکی در پایه منطقه مرطوب تشکیل میشود که در آن، تجزیه بیشتر مواد معلق و OM پساب از طریق پردازش بیولوژیکی انجام میشود.
سایر فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی مانند جذب، تبادل کاتیونی، نیتریفیکاسیون، نیترات زدایی، رسوب و کمپلکس شدن آلاینده‌های پساب با ذرات خاک برای کاهش بیشتر غلظت آلاینده پساب در سیستم خاک رخ می‌دهد. حذف باکتری با فیلتر کردن و کرنش کردن از طریق منافذ خاک انجام می شود که حرکت فیزیکی اولیه باکتری‌ها را در خاک مسدود می‌کند.
کیفیت خاک میدان زهکش یک عامل مهم در شکست/موفقیت هر واحد تصفیه فاضلاب مستقل و سطح تصفیه پساب آن میباشد. در خاکهایی با ساختار ضعیف (خاک‌های رسی سنگین)، حوضچه پساب ممکن است رخ دهد که کارایی خاک در تصفیه و حفظ آلاینده‌های پساب مخازن تصفیه فضلاب مستقل را کاهش می‌دهد.
به همین ترتیب در خاک‌های درشت بافت (خاک‌های شنی درشت)، حرکت پساب سریع میشود و زمان تماس خاک با پساب بسیار کاهش می‌یابد و در نتیجه فرآیندهای بیولوژیکی و شیمیایی کافی رخ نمی‌دهد. خاک‌های با بافت ریز (خاک‌های رسی و سیلتی) سطح تماس بیشتری دارند که برای حذف آلاینده‌های محلول با فرآیندهای شیمیایی مانند جذب ایده‌آل است. با این حال، وجود ناپیوستگی‌هایی مانند شکاف و ترک در زیر خاک می‌تواند مسیرهای جریان ترجیحی را برای نفوذ مایعات ایجاد کند که زمان تماس تصفیه بین پساب و ذرات خاک را کاهش می‌دهد.
سیستم سپتیک تپه ای
سیستم تپه برای مکان‌های کم عمقی که فاصله عقب‌نشینی بین مخزن فاضلابی و سطح آب را برآورده نمی‌کنند یا در مکان‌هایی که دارای نرخ نفوذپذیری خاک پایین یا بالا هستند، مناسب است.
سیستم ST-mound یک سیستم خاک مرتفع است که شامل: یک واحد سپتیک، یک محفظه پمپاژ و خود تپه است.
خود تپه از یک لایه ماسه به عنوان ماده پرکننده در بالای خاک طبیعی تشکیل شده است و به دنبال آن لایه شنی است که لوله‌های توزیع در آن مدفون شده و از آن پشتیبانی می‌کند. لایه ای از پارچه ژئوتکستایل برای پوشاندن شن قرار می‌گیرد و سپس خاک روی کل تپه قرار می‌گیرد. پساب توسط یک پمپ از مخزن بالا می‌رود تا قبل از ورود به خاک طبیعی از طریق لایه‌های شنی جریان یابد و در آنجا پردازش میشود. عمق کل خاک طبیعی و شن و ماسه با هم باید برابر با فاصله عقبگرد مورد نیاز از لوله‌های نفوذی تا آبهای زیرزمینی 1.2 متر باشد.
واحدهای تصفیه فاضلابی با میدان فیلترینک ثانویه نی زار
سیستمهای بستر فیلیترینگ نی به عنوان تصفیه کننده جایگزین برای تصفیه ثانویه یا ثالثه موثر و با هزینه عملیاتی کم در نظر گرفته می‌شوند. آنها به مساحت وسیعی برای تصفیه موثر پساب نیاز دارند و به عنوان سیستمهای تصفیه ثانویه مستقل توصیه نمی‌شوند. اصل تصفیه ثانویه پساب توسط نیستان‌ها عبارت است از توانایی گیاهان نی برای زنده ماندن در شرایط غرقابی و انتقال اکسیژن از برگها از طریق سیستم ریشه خود به بستر سنگریزه و رشد باکتری‌ها و میکروارگانیسمها. پساب مخازن سپتیک برای حذف آلاینده‌ها از طریق فیلتراسیون فیزیکی، رسوب شیمیایی و هضم باکتریایی هوازی و بی هوازی از بستر شن عبور می‌کند.
بسترهای نی برای نگه داشتن فاضلاب به مدت 5 تا 7 روز طراحی شده اند که زمان کافی برای ته نشین شدن و فیلتر کردن مواد جامد معلق را می‌دهد. در این بسترها نیتریفیکاسیون/نیتریفیکاسیون رخ می دهد، تجزیه مواد آلی و حذف مواد مغذی توسط میکروارگانیسمها و جذب گیاه انجام میشود.
سیستمهای بستر نی در نیتریفیکاسیون پساب ها، تبدیل آمونیاک پساب به نیترات، نیتریت و گاز نیتروژن نسبت به اکثر تصفیه‌خانه‌های فاضلاب بسته بندی موثرتر هستند. آنها در حذف SS، BOD، TN، کلیفرم های مدفوعی و TP موثر هستند. با این حال، آنها اغلب به دلیل عملکرد پایین آنها به ویژه در ماه‌های زمستان و عملکرد بلند مدت غیر قابل اعتماد مورد انتقاد برخی از محققان و فعالان حوزه حفاظت محیط زیست قرار می‌گیرند. بسترهای نی که پساب با سطح بالایی از مواد جامد معلق دریافت می‌کنند، مستعد انسداد سریعتر هستند و توانایی و کارایی آنها در حذف آلاینده ها با گذشت زمان کاهش می یابد.
این سیستم‌ها ممکن است بر چاه‌های آب آشامیدنی محلی یا آبهای سطحی تأثیر بگذارد. میزان این تاثیر بستگی به این دارد که سیستم شما چقدر خوب طراحی، نصب، نگهداری شده است و آیا از آن به درستی استفاده میشود. سیستم‌هایی که در تراکم‌هایی بیش از ظرفیت تصفیه خاک‌های منطقه قرار دارند و سیستم‌هایی که طراحی، نصب، بهره‌برداری یا نگهداری ضعیفی دارند، می‌توانند مشکلاتی را ایجاد کنند.
جدی‌ترین مشکلات ثبت شده شامل آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی با پاتوژنها و نیتراتهای بیماری زا است. مشکلات دیگر شامل تخلیه بیش از حد نیتروژن به آبهای حساس ساحلی و آلودگی فسفری آبهای سطحی داخلی است که باعث افزایش رشد جلبک و کاهش سطح اکسیژن محلول میشود. آلودگی بسترهای مهم صدفها و سواحل شنا توسط عوامل بیماری زا در برخی از مناطق ساحلی نگران کننده است.
به عنوان یک کاربر، چندین راه حل برای مقابله با آلودگی آبهای زیرزمینی در مجاورت مخازن سپتیک وجود دارد که می‌توانید به کار ببندید:
برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره با مشاورین شرکت پایپ گستر ارتباط برقرار نمایید.
نمونه‌هایی از تأثیرات منفی به شرح زیر است:
خرابی مخازن مذکور بیش از هر چیزی موجب متصاعد شدن بو و گازهای شیمیایی نامطبوع از سیستم می‌گردد که استنشاق این گاز و بوها بسیار آزار دهنده و در عین حال برای سلامت دستگاه ریه انسان مضر است. در وهله دوم نفوذ عوامل بیماری زا (به عنوان مثال، E. coli)، مواد مغذی و سایر مواد مضر خروجی از پساب نیمه تصفیه شده به آبهای سطحی و زیر زمینی موجب آلودگی آب شده و تغذیه انسان از سفره‌های آب قطعا موجب بیماری‌های گاها صعب الاعلاج مانند وبا، حصبه و… می‌گردد و حتی تغذیه انسان از گیاهانی که با این پسابها آبیاری می‌گردند نیز اشکال خواهد داشت. یا حتی ممکن است حیوانات آبزی از این پسابها تغذیه کنند و مستعد آلودگی گردند که قرار گرفتن این حیوانات آبزی در سفره غذایی انسان خود ایراد خواهد داشت.
آب آشامیدنی که از چاه‌های آبهای زیرزمینی و منابع آب سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرد برای شرب نیاز به فیلتراسیون و ضد عفونی دارد. در مورد آزمایش آب خود با واحد بهداشت منطقه محل زندگی‌تان مشورت کنید.
دقت کنید گاها برای کاهش آلودگی پساب خروجی از سپتیک برخی از مواد شیمیایی به آن تزرق می‌گردد که همین مواد شیمیایی نیز می‌توانند بر کیفیت آب و سلامت عمومی هم در منابع آب زیرزمینی و هم در منابع آب سطحی تأثیر منفی بگذارند حتی در مقادیر بسیار کم.
کلام آخر:
ما بعنوان یک تولیدکننده که باید تمام استانداردهای تولید مخازن تصفیه فاضلاب را در سطح ملی و بین المللی رعایت نمائیم و همچنین بعنوان یک دوستدار محیط زیست اذعان می‌کنیم قطعا نصب سپتیک به کاهش آلودگی‌های خروجی از فاضلاب بهداشتی منازل، کارخانجات، مدارس، کارگاهها، صنایع مختلف، سرویسهای بهداشتی عمومی و… کمک بزرگی می‌کند.
حتی بهتر بگوییم نصب سپتیک در هر جامعه، نماد توسعه یافتگی آن تلقی می‌گردد اما رعایت برخی موارد پیش، در حین و بعد از خرید مخازن سپتیک برای داشتن یک محیط زیست ایمن، سالم و پاکیزه بسیار مهم و ضروری میباشد. فوقا به این موارد کلیدی در لابه لای مطالب اشاره گردید. به سلامتی محیط زیست، منابع آبی، سلامت گیاهان و حیوانات و… بایستی اهمیت دهیم تا دنیایی سالم و ایمن برای خود و فرزندانمان ایجاد کنیم.
از دیرباز تاکنون خواسته و ناخواسته آسیب‌های فراوانی به طبیعت وارد کرده‌ایم ولیکن با افزایش دانش و تخصص بشر، همواره جوامع توسعه یافته اهتمام می‌ورزند تا این آسیبها را با کمک مردم و دولتها به حداقل برسانند. گروه صنعتی پایپ گستر نیز پیروی همین خوی نوع دوستی و دوستی با طبیعت جهت تولید مخازن سپتیک با تولید کمترین میزان آلاینده موجود در پساب تمام تلاش و توان خود را به کار می بندد. جهت کسب اطلاعات بیشتر جهت کاهش اثرت منفی مخازن سپتیک می‌توانید از نظرات متخصصان شرکت بهره مند گردید.
